شاید یکی از رایج ترین جرایم کیفری که احتمالا درصد بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه شده اند، سرقت باشد. به طور کلی سرقت به شکل های مختلف و با اهداف و مقاصد گوناگونی صورت می گیرد. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه و مجازاتی که این عمل در پی دارد، خواهیم پرداخت.
سرقت چیست؟
طبق آنچه در قانون ماده ۱۹۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ در تعریف سرقت ذکر شده است «سرقت عبارت است ربودن مال دیگری بطور پنهانی» در این تعریف چهارعنصر ربودن، مال، دیگری و بطور پنهانی نهفته است که در آن نقش اساسی بازی می کنند.
انواع سرقت
به طور کلی سرقت به انواع مختلفی تقسیم می شود که از رایج ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرقت تعزیری
- سرقت ساده
- سرقت مخل نظم
- سرقت مشدد
- سرقت حدی
سرقت تعزیری
به لحاظ حقوقی سرقت تعزیری، سرقتی است که مجازات آن در قانون تعیین شده و یا سارق شرایط حد را نداشته باشد. دراین صورت مجازاتی از 6 ماه الی سه سال و تا ۷۴ ضربه شلاق در پی خواهد داشت. این نوع سرقت معمولا دارای شرایط زیر می باشد:
- سرقت در محل مسی یا مهیا برای ست یا در توابع آن یا در محل های عمومی از قیبل مسجد، حمام و غیر اینها واقع شده باشد
- سرقت در جایی واقع شود که در آن درخت، بوته، پرچین یا نرده قرار گرفته و سارق آن را شکسته باشد
- سرقت در شب واقع شده باشد
- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند
- سارق مستخدم بوده و مال مخدوم خود را یده باشد یا مال شخص دیگری را از منزل شخص دیگری که به اتفاق مخدوم به آنجا رفته برباید
- شاگرد یا کارگر از محلی که معمولاَ محل کار وی بوده از قبیل خانه، دکان، کارگاه، کارخانه و انبار سرقت کرده باشد
- هر گاه اداره کنندگان هتل، مسافرخانه، کاروان سرا و کاروان و به طور کلی کسانی که به اقتضای شغل شان اموالی در دسترس آنهاست، تمام یا قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند
به علاوه این نوع سرقت خود به سه دسته مجزا تقسیم می شود:
- سرقت ساده: مطابق با ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی سرقت ساده، سرقتی است که دارای ارکان و شرایط عمومی است و هیچ یک از شرایط سرقت حدی یا سرقت مشدد را نداشته باشد.
- سرقت مخل نظم: طبق آنچه که در ماده ۲۷۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ آمده است سرقت مخل نظم نوعی سرقت تعزیری محسوب می شود. به عبارت دیگر این نوع سرقت سرقتی است که فاقد شرایط اجرای حد بوده و موجب اخلال در نظم می شود. به علاوه، سرقت مخل نظم ترس ایجاد کرده م سبب ترساندن مرتکب یا می شود، بنابراین در صورتی که حتی شاکی خصوصی نداشته باشد یا حتی گذشت کرده باشد مجازاتی برابر با یک تا پنج سال حبس تعزیری به دنبال دارد.
- سرقت مشدد: مقصود از سرقت مشدد، هرگونه سرقتی است که با یک یا چند عامل از عوامل تشدید مجازات صورت گرفته و مجازات آن بسیار شدیدتر از مجازات سرقت ساده می باشد. همچنین باید دارای شرایط ذکر شده در قانون باشد. عوامل تشدید مجازات که در مواد ۶۵۱ تا ۶۶۰ قانون مجازات اسلامی به آنها اشاره شده است عبارتند از: سرقت در شب، تعدد سارقان، سرقت مسلحانه، بالا رفتن از دیوار، شکستن حرز، استفاده از عنوان با لباس مستخدم دولت، مامور دولتی قلمداد کردن، بکاربردن کلید ساختگی، سرقت از محل مسی، سرقت همراه با آزار یا تهدید، سرقت از محل‌های عمومی، مستخدم، شاگرد و کارگر بودن سارق، سرقت به اقتضای شغل، کیف زنی یا جیب بری و امثال آن، سرقت در مناطق بحرانی، سرقت آب، برق و گاز و تلفن.
سرقت حدی
بنا بر آنچه در کتاب‌های فقهی گفته شده است، سرقت حدی یا سرقت مستوجب حد این گونه تعریف میشود: «ربودن مخفیانه معادل ۵/۴ نخود طلای مسکوک متعلق به غیر با هتک هرز توسط شخص بالغ و عاقل و مختار در غیرسال قحطی که مرتکب پدر مالباخته نباشد». به طور کلی سرقت حدی در شرایط ذیل رخ می دهد:
- سارق باید بالغ باشد.
- سارق به سرقت وادار نشده باشد و بداند که مال دیگری را می رباید.
- سارق بداند که این عمل حرام است و صاحب مال ،مال را در حرز قرار داده باشد.
- سارق در حال اضطرار سرقت نکرده باشد.
- سرقت در سال قحطی صورت نگرفته باشد.
- سارق مال را به قصد ی برداشته باشد.
- مال مسروقه در حرز متناسب قرار گرفته باشد.
- مال مسروقه از اموال دولتی و وقف نباشد.
به علاوه این نوع از سرقت به دو دسته کلی تقسیم می شود:
- سرقت با شرایط خاص
- راهزنی
سرقت با شرایط خاص مستلزم حد: این نوع ازسرقت باید بطور مخفیانه انجام گیرد؛ به عبارت دیگر به نحوی صورت گیرد که صاحب مال متوجه ارتکاب عمل ربودن مال خود نشود، بنابراین در صورتی که سرقت با آگاهی و اطلاع صاحب مال صورت گیرد، مجازات حد نخواهد داشت. به علاوه، مال باید از محل خود خارج شود که این خارج شدن نیازمند آن است که وارد آن مکان شود و یا اصطلاحا هتک حرز شده باشد.
از سوی دیگر سرقت در صورتی مجازات حد خواهد داشت که در سال قحطی صورت نگرفته باشد. مقصود از قحطی فقدان ارزاق عمومی در سال ارتکاب جرم سرقت است. همچنین، اگر فرد محتاجی به خاطر تأمین معاش خود یا خانواده خود مرتکب سرقت گردد مستلزم حد سرقت نیست.
راهزنی: راهزنی یکی از انواع سرقت مستلزم حد است که کیفر آن مجازات جرم محاربه می باشد. ماده ۲۸۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مقرر می دارد: راهن، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح برده و موجب سلب امنیت مردم و راه ها شوند محارب محسوب می شوند. بنابراین، می توان گفت راهزنی عبارت است از گرفتن اموال مسافرین و عابرین در طرق و شوارع ضمن غافلگیری و تهاجم مسلحانه.
به علاوه ، سارق مسلح و قطاع الطریق (قطع کننده راه) هر گاه با اسلحه امنیت مردم یا جاده را بر هم زند و رعب و وحشت ایجاد کند محارب است که در این صورت به مجازات اعدام یا قطع دست راست یا پای چب یا تبعید محکوم میشود و اگر کسی راهزنی کرده و محارب محسوب نشود به ۳ تا ۱۵ سال حبس و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می شود. ازجمله شرایطی که جرم راهزنی در آن صورت می پذیرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محل وقوع جرم ی راهزنی و مسلحانه باید یکی از راههای خارج شهر یا روستا باشد
- سلاح راهزن اعم از سلاح سرد مثل شمشیر و یا گرم مثل تفنگ باشد
- کمین کردن و غافلگیر ساختن و تهاجم علنی به عابرین
- مقید نبودن سارقین به تعداد معین ، راهزن می تواند حتی یک نفر باشد
- تقدیم حفظ امنیت راهها بر حفظ اموال در اقدام مامورین
- غیرقابل گذشت بودن حد محاربه و افساد فی الارض
سرقت مسلحانه از منزل
هرگاه یک یا چند نفر منزلی را سرقت کنند و حد اقل یک نفر از آنها مسلح باشد و یا هیچ یک مسلح نباشد اما در موقع سرقت در مقام هتک ناموس برایند به مجازات اعدام یا حبس ابد محکوم می شوند.
آدم ربایی
هرکس به قصد درخواست وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر به زور یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر شخصا یا توسط دیگری شخصی را برباید یا مخفی کند به مجازاتی برابر با ۵ تا ۱۵ سال حبس محکوم خواهد شد.
گفتنی است در صورتی که سن قربانی کمتر از ۱۵ سال تمام باشد یا ربودن توسط وسایل نقلیه انجام پذیرد یا به قربانی آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حداکثر مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد. لازم به ذکر است در صورتی که یدن شخص با رضایت خود او انجام شود، آدم ربایی محسوب نمی شود.
سرقت چه مجازاتی را در پی دارد؟
- مجازات سارق در سرقت تعزیری شامل موارد ذیل است:
حبس از ۳ ماه و یک روز تا ۲ سال به علاوه تا ۷۴ ضربه شلاق.
- مجازات سارق در سرقت حدی بسته به مرتبه سرقت یکی از موارد ذیل است:
- در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق.
- در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین بر آمدگی.
- در مرتبه سوم، حبس ابد.
- در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان صورت گرفته باشد.
موسسه حقوقی پیشگامان عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی کیفری می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
مطالب مرتبط:
درباره این سایت