امروزه چک از جمله اسناد تجاری به شمار می رود که در چرخه اقتصاد و تجارت از اهمیت ویژه ای برخورداراست،  به گونه ای که بسیاری از معاملات نه تنها ازطریق پول نقد بلکه به واسطه چک صورت  می گیرد. اما چک همان طور می تواند روند معاملات تجاری را تسریع بخشد و آن را تسهیل کند، قابلیت این را نیز دارد که مشکلات جدی را برای طرفین معامله ایجاد کند. بنابراین، آشنایی با  قوانین مربوط به چک و نحوه استفاده و چگونگی وصول آن الزامی می باشد. به علاوه، به کارگیری فردی آگاه در این زمینه، مانند یک وکیل متخصص چک می تواند از بروز مشکلات بعدی پیشگیری و وصول چک را به مراتب آسان تر کند. در ادامه به جزئیات بیشتر در این باره خواهیم پرداخت.

چک چیست و اجزای تشکیل دهنده آن کدام است؟   

طبق آنچه در ماده 310 قانون تجارت ذکر شده است ” چک نوشته ای است که به موجب آن صادرکننده و جوهی را که نزد محال علیه (محلی که پول در آن قرار دارد مثل بانک) دارد، کلاً یا بعضاً مسترد و یا به دیگری واگذار می نماید. ” به بیان ساده تر می توان گفت چک نوشته ای است که به موجب آن صادرکننده می تواند تمام یا قسمتی از پولی را که نزد بانک دارد پس بگیرد یا به شخص دیگری واگذار نماید.

به طور کلی هر ورق از چک دارای سه ارکن اساسی می باشد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. صادر کننده چک : صادر کننده در واقع صاحب حساب است و اوست که ورق چک را تکمیل و امضا می کند.
2. دارنده چک : دارنده چک کسی است که چک برای او صادر شده است، چک می تواند در وجه شخص معینی نیز صادر شود. همچنین کسی که چک از طریق پشت نویسی یا وراثت به او منتقل شده است نیز دارنده چک محسوب می شود. طبق قانون تنها دارنده چک می تواند اقدام به شکایت کیفری از چک برگشتی کند. لازم به ذکر است که صدور چک در وجه حامل ممنوع شده است و وجه تنها به کسی که چک به نام او صادر یا پشت نویسی شده باشد پرداخت می شود.
3. محال علیه : در اسناد تجاری، محل به معنای پول است و چک بی محل به معنای چکی است که پولی در آن حساب وجود ندارد. محال علیه به معنی محلی است که محل یا پول در آنجا وجود دارد و نگهداری می شود. به علاوه، محال علیه در چک صرفا بانک می باشد. لازم به ذکر است، در سند تجاری چک ، صادر کننده چک به محال علیه دستور می دهد تا وجه مندرج در چک را به دارنده آن بپردازد .

انواع چک

چک به عنوان یک سند تجاری  متدوال در معاملات انواع  مختلفی داشته که هر کدام درجایگاه خود دارای ویژگی و کارایی خاصی می باشد. بنابراین، لازم است با انواع چک آشنا شده و بدانیم هر کدام چه کاربردی دارد. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.

• چک عادی: چکی است که صاحب حساب آن را در وجه سایر افراد صادر می کند . این نوع چک اعتبار پرداختی خاصی ندارند و تنها به اعتبار صاحب حساب می توان اطمینان کرد. بنابراین، توصیه می شود تنها از افرادی که به حساب آنها مطمئن هستید یا شناخت کافی از آنها دارید  چک عادی دریافت کنید.
• چک تایید شده: برخلاف چک های عادی این چک ها از اعتبار پرداختی بالاتری برخوردارهستند ، زیرا بانک وجود وجه چک را در حساب تایید می کند. به این ترتیب که حساب صادر کننده را به میزان مبلغ مندرج در چک جدا و مسدود می کند و وجه تأیید شده را تنها به دارنده چک پرداخت می کند .
• چک تضمین‌شده یا بانکی: چکی است که به تقاضای مشتری توسط بانک صادر می شود. این چک در وجه خود بانک صادر کننده و یا یکی از شعب همان بانک خواهد بود. یکی از مزایای اصلی این نوع چک تضمین پرداخت وجه توسط بانک است .
• چک مسافرتی: چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هریک از شعب آن بانک توسط نمایندگان و کارگزارن آن پرداخت می‌گردد.
• چک سفید امضا: چکی است که توسط صادرکننده امضا شده است اما نام دارنده، تاریخ چک و سایر موارد در آن قید نشده است.
• چک مدت دار : چک مدت دار یا وعده دار چکی است که امروز برای مدتی بعد صادر شود و تاریخ صدور و سررسید آن متفاوت باشد.  به عنوان مثال، تاریخ صدور چک 12 / 10 / 98 باشد اما تاریخ سر رسید چک 01/02/ 99 باشد.

لازم به ذکر است، برای اطلاعات بیشتر می توان پیش از صدور هر گونه چک به منظور پیشگیری از مشکلات احتمالی با یک وکیل متخصص چک در این زمینه م کرده تا با چشمانی باز و با خیالی آسوده نسبت به این امر اقدام کرد. چراکه تجربه نشان داده است بسیاری از مشکلات حقوقی ناشی ازعدم آگاهی و اشراف افراد به قوانین است.

در صورت عدم قابلیت وصول چک چه اقداماتی باید صورت گیرد؟

حتما تا به حال واژه چک بی محل به گوش تان خورده  و یا با فرادی در جامعه مواجه شده اید که پس از مراجعه به بانک به دلیل عدم موجودی فرد صادر کننده چک نتوانسته اند چک خو را وصول کنند. سوالی که ممکن است اینجا در این جا مطرح شود این است که: در صورت عدم قابلیت وصول چک چه اقداماتی باید صورت گیرد؟ در پاسخ می توان گفت دارنده چک می بایست با توجه به شرایط موجودی حساب و مبلغ چک انجام یکی از دو روش زیر را در پیش گیرد:

1. درخواست صدور گواهی عدم پرداخت نسبت به کل مبلغ چک:

مطابق با اصلاحات جدید قانون صدور چک، هرگاه وجه چک به هر علتی از قبیل عدم یا کسری موجودی، دستور عدم پرداخت چک به بانک و تنظیم چک به صورتی که قابلیت وصول نداشته باشد ( عدم مطابقت امضاء، قلم خوردگی، یا اختلاف در مندرجات و … ) پرداخت نگردد، بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک فوراً غیرقابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه ای که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده است، علت یا علل عدم پرداخت چک را صریحاً قید و آن را امضاء، ور و به متقاضی تسلیم نماید.

لازم به ذکر است، گواهی نامه فاقد کد رهگیری و فاقد مهر شخص حقوقی در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نخواهد شد. در برگ مزبور نیز باید مطابقت یا عدم مطابقت امضاء صادرکننده با نمونه امضاء موجود در بانک توسط  بانک گواهی گردد. در ادامه بانک مکلف است به منظور اطلاع صادرکننده چک سریعا نسخه دوم این برگ را به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است ارسال نماید. در این برگ باید نام و نام خانوادگی و نشانی کامل دارنده چک نیز قید گردد.

2. دریافت وجه موجود در حساب در صورت کسری موجودی به تقاضای دارنده و درخواست صدور گواهی عدم پرداخت نسبت به کسری مبلغ :

در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده با قید مبلغ دریافت ‌شده پشت چک، آن را به بانک تسلیم نماید. بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک فوراَ کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی وارد نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای با مشخصات مذکور آن را به متقاضی تحویل دهد. همان طور که پیشتر به آن اشاره شد گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی‌شود.

چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده، بی‌محل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک، جانشین اصل چک می‌شود. در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید.

 پس از اخذ گواهی عدم پرداخت باید چه اقداماتی صورت گیرد؟

حال که مشخص شد درمواجهه با عدم قابلیت وصول چک باید چه اقداماتی صورت گیرد، این سوال پیش می آید که پس از دریافت گواهی عدم پرداخت چگونه و از چه طریقی می توان جهت احقاق حقوق خود اقدام کرد؟ در پاسخ می توان گفت فرد مورد نظر می تواند یکی روش های زیر را انتخاب و نسبت به آن اقدام کند.

• طرح شکایت کیفری
• اقدام از طریق دوایر اجرای ثبت
• مراجعه به محاکم قضائی حقوقی صالح و درخواست صدور اجرائیه

لازم به توضیح است که صادرکنندگان چک علاوه بر مسئولیت مدنی و اقدام حقوقی یا اقدام از طریق دوایر اجرای ثبت با جمع بودن شرایط ، مسئولیت کیفری هم دارند و قابل تعقیب و مجازات هستند.

وکیل متخصص چک یکی از افرادی است که در این زمینه می تواند با اتکا به آگاهی و دانش حقوقی و نیز تجربیات خود در پرونده های مشابه نسبت به وصول مطالبات افراد در زمینه چک اقدام کند، بنابراین، پیشنهاد می شود به منظور تسریع در وصول مطالبات و نیز جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه حتما از مشاوره و تجربیات چنین افرادی استفاده شود.

 

موسسه حقوقی پیشگامان عدل ایرانیان با سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی از جمله دعاوی مربوط به امور چک می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.

 

مطالب مرتبط:

سفته و هر آنچه که باید درباره آن دانست

وکالت بلاعزل و هرآنچه که باید درباره آن دانست

بانک ,پرداخت ,دارنده ,حساب ,صادر ,وصول ,بانک مکلف ,صادر کننده ,محال علیه ,صاحب حساب ,قابلیت وصول ,طریق دوایر اجرای منبع